Invloed hebben op je gevoelens en gedrag, begint bij je gedachten en niet bij het veranderen van de situatie. Natuurlijk zijn sommige situaties verdrietig, lastig of stressvol. Maar gedachten kunnen zorgen voor het toevoegen van meer of minder stress aan de situatie.
Overtuigingen sturen wat we zien
Mensen richten zich van nature op gevaar en risico’s. Daardoor is onze blik sneller gericht op het negatieve. Ook maken negatieve ervaringen diepere indruk op ons dan positieve. Op basis van wat wij zien én wat wij eerder hebben ervaren, komen wij tot overtuigingen. Die vervolgens weer sturen wat we zien. Zo kunnen overtuigingen je gaan belemmeren: op een gegeven moment kijk je maar op één manier naar een bepaald soort situatie.
Jolanda haar ouders maakten vroeger vaak ruzie. Na zo’n ruzie waren er nog dagenlang spanningen in huis. Een van die ruzies was de oorzaak dat haar vader uit huis ging en haar ouders korte tijd daarna scheidden. Bij Jolanda heeft zich daardoor de overtuiging gevormd dat je geen ruzie moet maken omdat je dan iemand kwijt kunt raken.
Soorten belemmerende overtuigingen
Er zijn acht soorten overtuigingen te onderscheiden die belemmeren.
| Omschrijving | Voorbeeld | Wat belemmert | |
| 1. Liefdesverslaving | Mensen die geliefd willen zijn, gewaardeerd willen worden en erkenning willen krijgen. | ‘Ik vind het belangrijk dat mijn medewerkers mij aardig vinden als leidinggevende.’ | De eis dat het noodzakelijk is dat anderen je mogen. |
| 2. De stoel van de rechter | Mensen die anderen veroordelen. | ‘Nu doet hij het wéér verkeerd. Hij leer het ook nooit!’ | Niet het gedrag van iemand wordt beoordeeld maar de persoon wordt veroordeeld. |
| 3. Lage frustratie-tolerantie | Mensen die vinden dat het leven gemakkelijk moet zijn. | ‘Ik mag niet respectloos behandeld worden.’ | Het feit dat het leven gemakkelijk moet zijn. |
| 4. Perfectionisme | Mensen die foutloos willen handelen | ‘Als ik dat niet goed doe dan ben ik een slechte leidinggevende.’ | De gedachte: ik doe dus ik ben. |
| 5. Eerlijk en rechtvaardig | Mensen die eisen dat iedereen zich aan de regels, normen en waarden moet houden. | ‘Hij had niet het recht dat te zeggen tegen mij.’ | Het niet-accepteren van de realiteit, dat mensen regels overtreden. |
| 6. Rampdenken | Mensen die in rampscenario’s denken over de toekomst. | ‘Als dit misgaat, wordt mijn baas kwaad en raak ik mijn baan kwijt.’ | Een klein voorval kan aanleiding zijn tot een rampscenario. |
| 7. Handelen in zorgen en angsten | Zorgen en angsten vinden plaats in de interactie. | ‘Stel dat we de deadline niet halen, wat dan?’ | De eis dat je recht hebt op zekerheid. |
| 8. Calimerodenken | Mensen die zich iets persoonlijks aantrekken. | ‘Dat zei ze alleen maar om me beter te laten voelen.’ | Het kleineren van jezelf tegenover anderen. |
Maak kennis met je belemmerende overtuigingen
De eerste stap om je belemmerende overtuigingen te veranderen, is … ze te leren (her)kennen. Alleen wanneer je weet dat je ze hebt en welke je hebt, kun je ze veranderen. Dit kun je doen door de situatie, je gedachten, je gedrag en het gevoel dat het je geeft, te analyseren. Hieronder is dit in een voorbeeld uitgewerkt.
Het is hierbij belangrijk stil te staan bij de verborgen motieven: wat levert dit denken mij op? In dit geval zorgt Jolanda er voor dat haar vriend haar aardig blijft vinden, ook al is ze het eigenlijk niet eens met wat hij zegt.
Nieuw perspectief
In de volgende stap ontwikkel je nieuwe gedachten. Je gaat op zoek naar gedachten die een nieuw perspectief bieden. Je verbeeldt je dat dit nieuwe perspectief de waarheid is: hoe ervaar je het dan? Geeft het een goed gevoel of geeft het rust? Dan is het een helpende gedachte. In onderstaand voorbeeld heeft Jolanda andere gedachten bij de ruzie.
Oefenen, oefenen, oefenen
Het veranderen van belemmerende overtuigingen gaat niet vanzelf. Ze zitten vaak al jaren in je hoofd en je krijgt ze er daarom ook niet zomaar uit. Het is een kwestie van oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Het begint misschien wel met het oefenen van de gedachte dat jij de leider bent van je eigen gedachten. Dat die bepalen hoe jij een situatie ervaart én ernaar handelt. Dat je dus een keuze hebt.
Bronnen:
- De kracht van gedachten - Martijn Frijters
- Beren op de weg, spinsels in je hoofd – Theo IJzermans, Coen Dirkx
- Zeker van jezelf – Paul Gheskiere
